Dünýä COVID-19 pandemiýasynyň arasynda. Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy we hyzmatdaşlar muňa garşy göreşmekde bilelikde işleýärler - pandemiýany yzarlamak, möhüm çäreleri maslahat bermek, mätäçlere möhüm lukmançylyk enjamlaryny paýlamak --- howpsuz we täsirli sanjymlary döretmek we ýerleşdirmek üçin ýaryşýarlar.
Sanjymlar her ýyl millionlarça adamyň ömrüni halas edýär. Sanjymlar, bedeniň tebigy goraglaryny - immunitetini nyşana alýan wiruslary we bakteriýalary tanamak we olara garşy göreşmek arkaly taýýarlamak we işlemek arkaly işleýär. Sanjymdan soň, beden soňra kesel döredýän mikroblara duçar bolsa, beden keseliň öňüni alyp, derrew ýok etmäge taýyn.
Adamlaryň agyr kesellemegine ýa-da COVID-19-dan ölmeginiň öňüni alýan birnäçe ygtybarly we täsirli sanjymlar bar.Bu COVID-19 dolandyrmagyň bir bölegi, beýlekilerden azyndan 1 metr uzaklykda bolmak, üsgülewigi ýapmak ýa-da tirsegiňize asmak, elleriňizi ýygy-ýygydan arassalamak, maska geýmek we erbet howa çalşylýan otaglardan ýa-da açylmazlyk üçin esasy öňüni alyş çärelerinden başga-da penjire.
BSG 2021-nji ýylyň 3-nji iýunyna çenli COVID-19-a garşy aşakdaky sanjymlaryň howpsuzlyk we netijelilik üçin zerur ölçeglere laýyk gelýändigini kesgitledi:
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň COVID-19 sanjymlarynyň hiline, howpsuzlygyna we netijeliligine nähili baha berýändigi barada has giňişleýin maglumat almak üçin Gyssagly ulanyş sanawy amallary baradaky soraglarymyzy okaň.
Käbir milli kadalaşdyryjylar öz ýurtlarynda ulanmak üçin beýleki COVID-19 sanjym önümlerine-de baha berdiler.
COVID-19 bar bolsa-da, ilki bilen size berlen sanjymy alyň. Öz gezegiňizden soň garaşmaň, mümkin boldugyça gysga wagtda sanjym etmek möhümdir.Makullanan COVID-19 sanjymlary, agyr kesellerden we keselden ölmekden ýokary derejede gorag üpjün edýär, ýöne hiç bir sanjym 100% goraýjy däldir.
COVID-19 sanjymlary 18 ýaşdan uly adamlar üçin howpsuzr,awto-immun bozulmalaryny goşmak bilen, islendik görnüşdäki öňden bar bolan şertleri öz içine alýar. Bu şertler aşakdakylary öz içine alýar: gipertoniýa, süýji keseli, demgysma, öýken, bagyr we böwrek keseli, şeýle hem durnukly we gözegçilikde saklanýan hroniki ýokançlyklar.
Sebitiňizde üpjünçilik çäkli bolsa, ýagdaýyňyzy ideg üpjün edijiňiz bilen maslahatlaşyň:
- Ygtybarly immun ulgamyna eýe boluň
- Göwreli (eýýäm ene süýdi bilen emdirýän bolsaňyz, sanjymdan soň dowam etmeli)
- Aýratynam sanjym (ýa-da sanjymyň düzümindäki maddalar) agyr allergiýa bilen ýüzbe-ýüz boluň.
- Gaty gowşak
Çagalarda we ýetginjeklerde ulular bilen deňeşdirilende has ýumşak kesel bolýar, şonuň üçin COVID-19 agyr howpy bolan toparyň bir bölegi bolmasa, sanjym etmek garry adamlara, dowamly saglyk ýagdaýy we saglyk işgärlerine garanyňda has gyssagly.
Çagalarda COVID-19 sanjymlary barada umumy teklipleri bermek üçin çagalarda dürli COVID-19 sanjymlaryny ulanmak barada has köp subutnama gerek.
BSGG-nyň Strategiki maslahat beriş topary (SAGE) Pfizer / BionTech sanjymynyň 12 ýaş we ondan ýokary ýaşly adamlar tarapyndan ulanylmagy üçin amatlydygy barada netijä geldi. Bu waksina sanjym üçin beýleki ileri tutulýan toparlar bilen birlikde 12-15 ýaş aralygyndaky çagalara hödürlenip bilner. Çagalar üçin sanjym synaglary dowam edýär we subutnamalar ýa-da epidemiologiki ýagdaý syýasatyň üýtgemegine ýol açanda BSG öz tekliplerini täzelär.
Çagalara maslahat berilýän çaga sanjymlaryny dowam etdirmek möhümdir.
Waksinasiýa edilenden soň näme etmeli we nämä garaşmaly?
Iň azyndan 15 minut sanjym edilen ýeriňizde galyň, adaty bolmadyk reaksiýaňyz bar bolsa, saglyk işgärleri size kömek edip bilerler.
Ikinji doza haçan girmelidigini barlaň - zerur bolsa.Bar bolan sanjymlaryň köpüsi iki dozaly sanjymlardyr. Ikinji dozany almalydygyňyzy we haçan almalydygyňyzy üpjün ediji bilen habarlaşyň. Ikinji dozalar immunitetiň täsirini ýokarlandyrmaga we immuniteti güýçlendirýär.
Köplenç ownuk täsirleri adatydyr.Sanjymdan soň adamyň bedeniniň COVID-19 ýokaşmasyndan gorag gurýandygyny görkezýän umumy täsirleri:
- Goluň agyrmagy
- Ildumşak gyzzyrma
- Iredadawlyk
- Kellagyry
- Myşsa ýa-da bogun agyrylary
24 sagatdan soň köpelýän ýa-da birnäçe günden soň ters täsirleri ýok bolsa, gyzyl ýa-da näziklik (agyry) bar bolsa, ideg üpjün edijiňiz bilen habarlaşyň.
COVID-19 sanjymynyň birinji dozasyna derrew güýçli allergiki reaksiýa duýsaňyz, sanjymyň goşmaça dozalaryny almaly dälsiňiz. Saglykdaky agyr reaksiýalaryň sanjymlar bilen gönüden-göni ýüze çykmagy gaty seýrek.
Sidearamaz täsirleriň öňüni almak üçin COVID-19 sanjymyny almazdan ozal parasetamol ýaly agyry dermanlary kabul etmek maslahat berilmeýär. Sebäbi agyry dermanlary sanjymyň näderejede täsir edip biljekdigi belli däl. Şeýle-de bolsa, sanjymdan soň agyry, gyzzyrma, kelle agyry ýa-da myşsa agyrylary ýaly ýaramaz täsirleri döredýän bolsaňyz, parasetamol ýa-da beýleki agyry dermanlary kabul edip bilersiňiz.
Sanjym edilenden soň hem seresap boluň
COVID-19 sanjymy çynlakaý keseliň we ölümiň öňüni alsa-da, sizi wirus ýokaşdyrmakdan we wirusy başgalara ýokaşdyrmagyň derejesini entek bilemzok. Wirusyň ýaýramagyna näçe köp rugsat bersek, wirus şonça-da üýtgemeli.
Wirusyň ýaýramagyny haýallatmak we ahyrynda duruzmak üçin çäreleri görmegi dowam etdiriň:
- Beýlekilerden azyndan 1 metr uzaklykda saklaň
- Esasanam köp adamly, ýapyk we erbet şemalladylýan ýerlerde maska geýiň.
- Elleriňizi ýygy-ýygydan arassalaň
- Egilen tirsegiňizdäki islendik üsgülewigi ýapyň ýa-da asyň
- Başgalar bilen içerde bolanyňyzda, penjiräni açmak ýaly gowy howa çalşygyny üpjün ediň
Bularyň hemmesini etmek hemmämizi goraýar.
Iş wagty: Iýul-01-2021