TheHalkara ykdysady ýagdaýysoňky döwürde uly gyzyklanma we gyzyklanma döretdi. Dünýä ykdysadyýeti köp kynçylyklar we näbellilikler bilen ýüzbe-ýüz bolansoň, dünýä ösüşlere we olaryň durmuşyň dürli taraplaryna bolup biljek täsirlerine ýakyndan syn edýär. Söwda dartgynlygyndan başlap, geosyýasy çaknyşyklara çenli häzirki ykdysady ýagdaýyň döremegine sebäp bolýan birnäçe faktor bar. Halkara ykdysady ýagdaýyna täsir edýän esasy meseleleriň biri, iri ykdysadyýetleriň arasynda dowam edýän söwda dawalarydyr. Amerikanyň Birleşen Ştatlary bilen Hytaýyň arasyndaky söwda dartgynlygy esasy alada döretdi, iki ýurt hem birek-biregiň harytlaryna nyrh saldy. Bu, global üpjünçilik zynjyrlarynyň kesilmegine we halkara söwdasyna möhüm täsir etdi.
Bu iki ykdysady kuwwatyň arasyndaky söwda gatnaşyklarynyň geljegi bilen baglanyşykly näbellilik dünýä ykdysadyýetinde rahatsyzlyk duýgusyny döretdi. Mundan başga-da, dürli sebitlerdäki geosyýasy dartgynlyk ykdysady näbellilige sebäp boldy. Russiýa bilen Ukrainanyň arasyndaky konflikt we dowam edýän dartgynlykEastakyn Gündogar, global energiýa bazarlaryny bozup, umumy ykdysady durnuklylyga täsir edip biler. Mundan başga-da, “Brexit” -iň töweregindäki näbellilik we onuň Europeanewropa ykdysadyýetine ýetirip biljek täsiri dünýä ykdysady aladalaryna goşant goşdy.
Bu kynçylyklaryň arasynda halkara ykdysady şertlerde käbir oňyn ösüşler boldy. Asiaakynda Aziýa-Pacificuwaş umman sebitiniň 15-si bilen sebitleýin toplumlaýyn ykdysady hyzmatdaşlyk (RCEP) şertnamasyna gol çekilmegi sebitleýin ykdysady integrasiýa üçin möhüm ädim hökmünde garaldy. Hytaý, Japanaponiýa, Günorta Koreýa, Awstraliýa we Täze Zelandiýa ýaly ýurtlary öz içine alýan bu şertnamanyň sebitdäki söwdany we maýa goýumlaryny ýokarlandyrmagyna we dünýä ykdysadyýetine zerur itergi bermegine garaşylýar. Halkara ykdysady ýagdaýyna täsir edýän başga bir faktor, dowam edýän COVID-19 pandemiýasydyr. Pandemiýa dünýä ykdysadyýetine uly täsir edip, iş ýerleriniň giň ýaýramagyna, üpjünçilik zynjyrynyň kesilmegine we ykdysady işjeňligiň ep-esli peselmegine sebäp boldy.
Sanjymlaryň işlenip düzülmegi we paýlanyşy dikelmegine umyt döreden hem bolsa, pandemiýanyň ykdysady netijeleriniň ýakyn ýyllarda duýulmagy ähtimal. Bu kynçylyklara jogap hökmünde hökümetler we halkara guramalar ykdysadyýetlerini goldamak üçin dürli çäreleri amala aşyrýarlar. Merkezi banklar ykdysady ösüşi höweslendirmek üçin pul syýasatlaryny durmuşa geçirdiler, hökümetler bolsa ykdysady çökgünlikden ejir çeken kärhanalara we şahsyýetlere goldaw bermek üçin maliýe höweslendiriş bukjalaryny taýýarladylar. Mundan başga-da, Halkara Pul Gaznasy (HPG) we Bütindünýä Banky ýaly halkara maliýe guramalary mätäç ýurtlara maliýe kömegini berýär.
Öňe seretseň, halkara ykdysady ýagdaýyny emele getirmäge dowam etjek birnäçe möhüm faktor bar. COVID-19 pandemiýasynyň traýektoriýasy we sanjym işleriniň netijeliligi ykdysady dikeliş tizligini kesgitlemekde möhüm rol oýnar. Söwda jedelleriniň we geosyýasy dartgynlygyň çözülmegine hem ýakyndan gözegçilik ediler, sebäbi bu faktorlaryň goldaw bermek ýa-da päsgel bermek mümkinçiligi barglobal ykdysadyösüşi. Umuman aýdanyňda, halkara ykdysady ýagdaýy köp faktorlaryň täsiri astynda çylşyrymly we dinamiki mesele bolup galýar. Dünýä ykdysadyýetiniň öňünde durýan möhüm kynçylyklar bar bolsa, has durnukly we dowamly ykdysady geljege ýol açyp biljek hyzmatdaşlyk we innowasiýa üçin mümkinçilikler hem bar. Dünýä bu näbellilik döwürlerinde gezmegi dowam etdirýärkä, syýasaty ýöredijiler, kärhanalar we şahsyýetler dowam edýän ykdysady ösüşleriň öňünde hüşgär we uýgunlaşmalydyrlar.
Iş wagty: Iýun-12-2024